به گزارش قدس آنلاین ،لغو تحریم ها امیدهای زیادی را در دل مردم ایجاد کرده است به نحوی که منتظر بازگشت روزهای طلایی اقتصادی و رونق گرفتن بازار کار و تولید هستند اما برخی از کارشناسان و منتقدان اقتصادی بر این باورند که تحریم ها آثار قابل توجهی بر اقتصاد کشور نداشته و ضعف های اساسی که در اقتصاد مشاهده می شود به دلیل دولتی بودن آن و عدم مدیریت صحیح است .در این رابطه در گفتگویی با دکتر یحیی آل اسحاق رئیس اتاق بازرگانی تهران آثار لغو تحریم ها و راههای تحقق شکوفایی اقتصاد کشور را مورد نظر قرار دادیم.

-برخی از صاحب نظران قسمت عمده مسائل اقتصادی کشور را به تحریم ها ارتباط می دهند و برخی به دولتی بودن اقتصاد و عوامل داخلی نظر شما در این باره چیست؟

قسمت عمده مشکلات اقتصادی کشور به مسائل داخلی بازمی گردد که مجموعه ای از مشکلات را اعم از بینش های اقتصادی،تدابیر،انضباط،سیاست،مصارف ،فرهنگ ، تاریخ ،ساختار اقتصادی و دولتی بودن را بر اقتصاد کشور تحمیل نموده است.مسلما مجموعه فرآیندهایی از مسائل مختلف  مشکلاتی را در حوزه اقتصاد کشور ایجاد کرده است.اما در میان تمامی مشکلات یاد شده و از دیدگاه  مقام معظم رهبری دولتی بودن بودجه کشور و دولتی بودن اقتصاد دو مشکل اساسی اقتصاد کشور است.اگر قبول کنیم که قسمت عمده وابستگی بودجه به نفت ناشی ازدولتی بودن اقتصاد ایران است بسیاری از مشکلات قابل حل است.آنچه مسلم است در خصوص برون رفت از دولتی بودن و راهکارهای آن مباحث مدیریتی،نظریه ای ،مسائل جهانی،بین المللی،منطقه ای ،اجرایی ،بهره وری و...همیشه مورد بحث کارشناسان بوده  و همگان به این باور رسیده اند که مشکل اصلی اقتصاد ایران دولتی بودن آن است.براساس همین دیدگاه به صورت قانونی اصول حاکم بر اصل 44 که مقام معظم رهبری بدان تاکید دارند ماده 22 می گوید:دولت باید دولت حاکمیتی شود نه دولت مداخله گر .دولت حاکمیتی چهار وظیفه  سیاست گذاری،هدایت،نظارت و پشتیبانی دارد اما دولت مداخله گر یا عاملیتی  در تمامی امور دخالت می کند.همچنین مسائل بیرونی از قبیل تحریم ها و مشکلات خاص بین المللی و مسائل حمل و نقل،بیمه و بانکی و حضور در بازار جهانی که از عمده ترین مسائل اقتصادی کشور به شمار می رود  موجب شده تا از باریک راهها ،راههای فرعی و غیر متعارف و شفاف استفاده نماییم که معنای عملیاتی آن گران شدن اقتصاد در روابط خارجی است بدین معنا که ایران نیازهایش را نسبت به رقبای جهانی 20 تا 30 درصد گران تر تهیه می کند .مواد اولیه ، صادرات کشور و همچنین هزینه نقل و انتقال پول افزایش یافته و در سطح تکنولوژی با بازار جهانی و فناوری اختلاف فاز  وجود دارد اما در یک جمع بندی کلی وزنه مسائل و مشکلات داخلی به مراتب بالاتر از مسائل خارجی است.به نظر بند 30درصد مشکلات اقتصادی کشور به مسائل خارجی باز می گرددو 70 درصد باقیمانده  مربوط به  مسائل داخلی است.

-تحریم هایی که علیه کشور وضع شده به نوعی موجب مقاومت و انعطاف پذیری ر اقتصاد شده بود اگر در ماههای آینده بین ایران و 5+1 توافقی صورت بگیرد بعد از لغو تحریم ها ایا این روند می تواند مقاومت و انعطاف پذیری اقتصاد ایران را تغییر دهد؟

-این مسئله یکی از مشکلات اساسی است که ذهن اقتصاد دانان و کارشناسان اقتصادی را به خود مشغول کرده که در این  روزها باید به فکر مدیریت پسامذاکره یا پس از تحریم  بود تا بعد از لغو تحریم ها بتوان از موقعیت ها به خوبی استفاده کرد. با توجه به اینکه هم فضایی در خارج از کشور برای حضور در بازارهای ایران مطرح شده و هم نیازها و عطش داخلی در طول دوران تحریم ها افزایش یافته است انتظاراتی به وجود آمده که مجموعه بخش اقتصادی امیدوار است  با حل این مسائل بتواند به برخی از موارد مد نظرش دست بیابد.مسلمادر صورتی که  انتظارات مدیریت نشود و نیازهای به جا مانده در حوزه های مختلفی چون تولید،تامین مواد اولیه ،قطعات،تامین کالاهای مصرفی ،نیازهای مردمی،نرخ ارز،مسائل بانکی ،تعادل اقتصادی،بنگاه های خارجی به خوبی در نظر گرفته نشود فرصت های بسیاری از دست می رود .لازم به ذکر است که بسیاری از سرمایه گذاران به بازارهای از دست رفته ایران نگاه مثبتی دارند و استفاده از مزیت های ایران را حتی برای ورود به بازارهای دیگر و صادرات به 15کشور همسایه ایران را فرصت مغتنمی می دانند که بعد از لغو تحریم ها بدان دست می یابند مسلما بازارهای اقتصادی جهان  مایلند از مزیت های نیروی انسانی ،حمل و نقل ،سابقه تاریخی، بالانس بودن ایران درمنطقه استفاده نمایند اما در اینجا باید مواظب  هجمه ای که به بازارهای ایران در حوزه های مختلفی چون سرمایه گذاری تا صادرات کالا  و...وارد می وشد بود.  با توجه به اینکه اقتصاد ایران در طی این سالها بر اساس محدویدت شکل گرفته است و تولیدات داخلی در طی سالهای پس از انقلاب اسلامی تحت فشار تحریم ها بوده است اگر یک دفعه با بازاری با قیمت های بسیار پایین تر وبا تسهیلات بیشترو انتظارات مدیریت نشده مواجه شویم تولید داخلی باخطر مواجه شده و قدرت رقابت خود را از دست می دهند و نهایتا یک خسارت بزرگی به تولیدات داخلی وارد می شود.لذا می بایست مدیریت پسا تحریم را از همین روزها آغاز کنیم که ظرفیتهایی که با برداشتن تحریم ها به وجود می آید درست هدایت شود.

-اقتصاد مقاومتی بیشتر زمانی مطرح شد که در شرایط سخت تری از تحریم ها نسبت به سالهای گذشته به سر می بردیم به نظر شما اقتصاد مقاومتی فقط برای زمان تحریم ها کارساز است یا برای همه دورانها کارآمد است؟

-اگر معنا و مفهوم اقصاد مقاومتی را درک نماییم و بندهای متعدد ماده های مطرح شده آن را دریابیم مشاهده می شود  اقتصاد مقاومتی برای همه دورانها حتی برای دیگر کشورها هم قابل استفاده است و به عنوان یک الگو می تواند برای همه زمانها و همه حوزه ها استفاده شود.اقتصاد مقاومتی دو زاویه دارد زاویه ایجابی و سلبی .زاویه سلبی آن این است که در حوزه اقتصاد جنگی بر علیه کشوری با ابزارهای مختلف اقتصادی صورت داده شده ، یعنی تهدیدهایی که با استفاده از  ابزار، نرم افزار و عوامل مختلفی اقتصاد کشوری را تحت فشار قرار دهند تا بتوانند حاکمیت کشوری را تغییردهند یا اهداف نظامی خود را در آن کشور محقق نمایند.بنابراین جنبه سلبی قضیه به تهدیدات مرتبط می شود.اما جنبه ایجابی یعنی اینکه ما اهدافی را برای توسعه و پیشرفت اقتصاد کشور در نظر گرفته ایم که برای دست یابی به برنامه های کوتاه و بلند مدت در مقابل نارساییهای موجود باید با آن مقاومت کرد تا به  اهداف مد نظررسید. در ایران براساس چشم انداز می بایست به رشد هشت درصدی برسیم دست یابی به رشد هشت درصدی در منطقه یعنی از نظر درآمد سالانه می بایست اول باشیم یعنی اگر درآمد سالانه منطقه چیزی در حدود 30هزار دلار می باشد ، لازم است درآمد سالنه ما از این رقم نیز بیشتر شود .یا در فن آوری باید در منطقه اول شویم که دست یابی به همه این موارد نیازمند به مقاومت،پیگیری و پشتکار فراوانی دارد که دقیقا در قالب اقتصاد مقاومتی تعبیه شده است.مجموعه سلبی و ایجابی شرایطی به وجود می آورد که باید یک برخورد کاملا حساب شده و مستمر را به همراه داشته باشد .همچنین در اقتصاد مقاومتی به درون زای برون نگر هم توجه شده است.ضمن اینکه می بایست به بازارهای جهانی و منطقه ای با تکیه به پتانسیل ها و امکانات  داخلی توجه داشته باشیم لازم است به درون زایی اقتصاد داخلی نیز اهتمام جدی بورزیم و چنین مسئله ای مربوط به دیروز یا امروز نمی شود لازمه موفقیت اقتصادی کشور توجه به دورن زای برون نگر است که با تکیه بر امکانات داخلی نگاه بیرونی داشته باشیم و با توسعه صادرات صنعتی و مدیریت بر واردات ،اقتصاد را به شکوفایی برسانیم و واردات برای تولید در جهت صادرات را مورد نظر قرار دهیم .اگر قرار باشد تحریم ها رفع شود باید وارداتی داشته باشیم که تولید را افزایش دهد و تولیدی را افزایش دهیم که با آن بتوان صادرات را افزایش داد.یعنی تولیداتی صادرات محور که تمامی مسائل یاد شده به مدیریت،انضباط و هدف گذاری و انگیزه و باور ملی نیازمند است

-با توجه به اینکه بعد از لغو تحریم ها صادرات نفت کشور افزایش می یابد و منابع مالی در اختیار ایران قرار می گیرد که البته در جای خود مزایایی دارد اما چنین روندی تکرار همان وابستگی به اقتصاد نفتی نیست؟و مهمترین تدابیر برای تولید بیشتر چیست؟

-مسلما برای اینکه به اقتصاد نفتی بازنگردیم باید از منابعی که در اختیار داریم به نحو احسن استفاده نماییم و آنها را صرف افزایش و ارتقاء کیفیت تولید ،سرویس خدمات و توان رقابتی و مزیت های موجود داخلی کنیم.با مدیریت و جهت دادن به انتظارات مردمی می بایست به مرحله ای رسید که مردم بتوانند از فضای به وجود آمده استفاده نمایند .معنای استفاده مردم حل شدن مشکل اشتغال جوانان ایرانی است به طوری که  فرزندان ایران بتوانند از داراییها و امکانات کشور استفاده نمایند .پس لازم است  با افزایش تولیدات داخلی به اشتغال جوانان کمک نماییم .همه عوامل یاد شده بستگی به مدیریت کشور دارد اینکه بتوانیم از فرصت ها و منابعی که به دست آمده به بهترین نحو استفاده نماییم .اما خود چگونه مصرف کردن آن هم بسیار مهم است .آیا مصرف کردن یعنی تجمل گرایی و خرید کالاهای لوکس و پایان دادن به منابع یا استفاده از ظرفیت ها برای افزایش تولیدات داخلی که با تولیدات خارجی رقابت کند و نیازی به قاچاق و..نباشد و مردم کالای ایرانی را با بالاترین کیفیت خریداری کنند.مسلما اگر منابع حاصله از نفت در راستای تولید به کار گرفته نشود مجددا بیکاری ها افزایش می یابد و منابع کشور را به زودی از دست بدهیم

-ایران در چشم انداز بیست ساله در نظر دارد که جزء اولین کشور خاورمیانه باشد به نظر شما این مسئله محقق خواهد شد وراههای تحقق آن را بیان بفرمایید؟

-یک وقت این است که به لحاظ نظری به امکانات مورد نظر برای تحقق آن دسترسی داریم .گاهی هم ممکن است با عدم مدیریت درست امکانات بالقوه نتوانیم آنها را بالفعل نماییم.واقعیت این است که در بالقوه از توانایی های خوبی برخوردار هستیم و برای رسیدن به آن مشکلی نداریم منابعی که برای رسیدن به توسعه اعم از نیروی انسانی ،منابع طبیعی،موقعیت ژئوپلوتیکی کشور،در اختیار داریم در نوع خود بهترین و بی نظیرترین در کل منطقه است .لذا از مجموع سوابق تاریخی و مسائل فرهنگی پیداست  اگر بخواهیم در منطقه اول شویم بالقوه امکان پذیر است اما بالفعل نیازمند اقدامات و تمهیدات بسیاری است که می بایست اختلاف پتانسیل ایران و سطح جهانی در حوزه های فناوری،تکنولوژیکی،شناخت از بازار جهانی،مسائل حقوقی و خدمات بازرگانی و آنچه که در جهان امروز می گذرد و شرکت هایی که مدت هاست از جهان فاصله گرفته اند حل شود.متاسفانه شرکت های ایرانی با شرکت های درجه دوم و سوم در رابطه هستند در صورت لغو تحریم ها دیگر به واسطه و دلال و شرکت های درجه سوم و چهارم نیازی نیست بلکه با شرکت های صاحب نام و دارای برند تعامل خواهیم داشت که تعامل با این کشورها نیازمند به افزایش سطح استانداردهای تولید و روابط حقوقی،آشنایی با فناوری روز جهان است .اگر بخواهیم با دنیا تعامل داشته باشیم روابط بانکی کشور می بایست متناسب با روابط بانکی روز دنیا باشد زیرا در نظام بانکداری امروزه جهان فناوری بانکداری بسیار تغییر یافته است و بانکداری کاملا مجازی و دیجیتالی به وجود آمده و اگر در حوزه های مختلف بخواهیم خودی نشان بدهیم نیازمند تغییر سطح خود نسبت با دنیا هستم .مطمئنا از سابقه ، پتانسیل،استعداد و امکانت  خوبی برای تحقق آن برخورداریم اما نظام تدبیر و مدیریت و انضباط کشور می بایست متناسب با نیازهای روز جهان تغییر یابد و تعاملات با دنیا به گونه ای باشد که بتوانیم با بازارهای جهانی مراوده داشته باشیم و هم در دنیای اقتصاد امروز جهان جایی برای خود باز کنیم وبا صاحبان بازارهای جهانی تعامل برد-بردی داشته باشیم تا بتوانیم در منطقه و در سطح جهان حرفی برای گفتن و امکان حضور در این بازارها را داشته باشیم.